“Кыһыл үлэһит” колхоз Балаҕаннаахха

Балаҕаннаахха 1930 с. муус устар ыйга Бүлүү оройуоннааҕы колхоз секциятын үлэһитэ Додохов тахсан, нэһилиэк активиһа, Нам, Ороһу потребобщество председателэ Николаев Терентий Николаевиһы кытта колхоз тэрийэр туһунан мунньах оҥорбуттара, аан маҥнайгынан сайдыылаах, үөрэхтээх дьон колхозка киирбиттэрэ:

1. Николаев Терентий Николаевич (Тэрэсиин)
2. Кардашевский Капитон Спиридонович
3. Докторов Иван Игнатьевич
4. Докторов Гаврил Иннокентьевич
5. Докторов Михаил Николаевич-Буска
6. Болтоков Роман Егорович
7. Болтоков Семен Егорович
8. Габышев Михаил Григорьевич (Дакат уола)
9. Кардашевская Александра Ивановна (Өкскүүнэп)
10. Кардашевский Емельян Спиридонович (Ньомньоо)
11. Васильев Потап Васильевич (Күүлээхтиирэп)
12. Жендринская Ефросинья (Оппуруус)
13. Анемподистов Харлампий Гаврильевич
14. Егоров Федор Николаевич (Куппуу)
15. Егоров Андрей Николаевич (Бурҕаа)
16. Петрова Меланья Афанасьевна (Дьогдьох кыыһа)

Колхоһу “Кыһыл үлэһит” диэн ааттаабыттара уонна киинин Бала5аннаах буоллун диэн быһаарбыттара. Элбэх ынах сүөһү, сылгы, тыа хаһаайыстыбатын тэриллэрэ, сирдэрэ холбоммуттара. Элбэх үгүс өйдөтүү үлэ түмүгэр ыам ыйыгар:

1. Григорьев Кирик (Буобай)
2. Харабынов Николай Егорович
3. Харабынов Егор Николаевич (Молоочук)
4. Докторова Ирина
5. Алексеев Николай Степанович (Куккай) кыыһынаан
6. Алексеева Агафья Николаевна
7. Романова Ефросинья уолунаан
8. Романов Иона Михайлович (Амтыын)
9. Докторов Алексей Игнатьевич
10. Григорьев Пуд (Буутаайы)
11. Ботуев Михаил Николаевич (Саадаа Тоҥуһа)
12. Кардашевская Варвара Петровна
13. Чычахов Петр Васильевич
14. Докторов Евсей Егорович
15. Докторов Никита Константинович (Бычырдаан)
16. Кардашевский Филипп Спиридонович (Сээс Силибэ)
17. Докторова Анастасия Федоровна киирбиттэрэ. Барыта 33 хаһаайыстыба

1935 сыллаахха ХТЗ тракторынан сири солооһун, сири таттарыы саҕаламмыта. 1936 с. “Кыһыл үлэһит” колхозка үүт табаарынай фермата тэриллибит. Сүөһүнү үөскэтиигэ улахан кылаат буолбута. Колхоз маҥнайгы сайдыытыгар үлэлээбиттэрэ:

Егоров Андрей Николаевич (Бурҕаа)

Васильев Потап Васильевич (Күүлээхтиирэп)

Маччасынов Тимофей Алексеевич

Болтоков Семен Егорович

Оконосов Алексей Афанасьевич

Сүөһү иитиитигэр сүдү болҕомто ууруллара. Ыанньыксыттар ынахтарын күҥҥэ түөртэ илиинэн ыыллара, эмнэрэллэрэ, ньирэйдэрин бэйэлэрэ көрөллөрө, ынахтарын хомуйаллара. Ыанньыксыт Мария Павлова – Ыстахаанабыс Маайа 1933 с 13 ынаҕыттан 7840 л. үүтү ыан уонна 13 ньирэйи үчүгэйдик көрөн-харайан туттарбытын иһин, ударниктар республикатааҕы слеттарыгар кыттыбыта уонна слет президиумун остуолугар олорсубута.

1938 с 347 га ыһыы сириттэн 1 гектартан 12.2 ц үүнүүнү ылан,көлөһүн күнүгэр 7.5 кг бурдугу үллэстэн бу колхоз тэриллиэҕиттэн хаһан да үллэһиллибэтэх элбэх дохуот буолбута. Колхоз хаһаайыстыба өттүнэн бөҕөргөөбүтэ.

1940-1943 сс. колхоз председателинэн Болтоков Семен Егорович үлэлээбитэ.

1941-1945 сс. Аҕа дойдуну көмүскүүр сэриигэ “Кыһыл үлэһит” колхозтан 79 киһи, үлэ фронугар 22 киһи барбыта, барыта 101 киһи. Колхоз биир да үлэһитэ суох буола түспүтэ. Сэрии саҕаланыаҕыттан ылата кэмэ-кэрдиитэ биллибэт элбэх эриири-мускууру тыылга хаалбыт оҕонньор, эмээхсин, кыргыттар, оҕолор көрсүбүттэрэ. Онно эбии сэрии саҕаланыаҕыттан улахан сут-кураан сатыылаан, аһыыка сабардаан, ойуур баһаара туран төгүрүччү кыһалҕа үөскээбитэ.

Оччолорго оҕолор күн тахсыаҕыттан киэһэ хадьымал көстүбэт буолуор диэри үлэлииллэрэ. Оҕолор үлэлэрин учууталлар Прокопий Степанович Лебедкин. Иван Касьянович Васильев (Лаппарыын) көҕүлүүллэрэ.

1943-1944 сс. сир оҥоһуута киэҥник ыытыллыбыта “Мэҥэлээх”, “Хампа” бааһыналара ити сылларга соломмуттара.

Сэрии кэнниттэн биригэдьииринэн үлэлээбиттэрэ:

1. Адамов Тимофей Алексеевич
2. Сендяров Игнатий Пудович
3. Долгаев Иван Капитонович
4. Жендринский Иван Михайлович
5. Алексеев Николай Степанович
6. Оконосов Алексей Алексеевич
7. Габышев Семен Ксенофонтович
8. Болтоков Леонтий Егорович
9. Мухоплев Петр Семенович
10. Степанов Василий Титович
11. Алексеева Александра Степановна
12. Иванов Василий Степанович
13. Егоров Январий Лукич
14. Софронова Маня Семеновна
15. Васильев Николай Егорович.

1949 с. күһүнүгэр “Кыһыл үлэһит” колхозка аан маҥнай 75 ат күүһэ күүстээх электростанция тутуллубута. Онон ыал аайы электричество уота сандаарбыта, колхоз ыарахан үлэтигэр чэпчэтиини аҕалбыта.

Ити курдук, Балаҕаннаах нэһилиэгэр урукку сылларга ҮЛЭНИ ӨРӨ ТУППУТ, ҮЛЭЛЭЭН ааспыт дьоһун дьоммутунан киэҥ туттуохтаахпыт.