19-20 үйэлэр кирбиилэригэр саха дьоно алаастарынан түөлбэлэнэн, ынаҕы-сылгыны иитэн киһи-хара буолан олорбуттара. Түҥ былыргы патриархальнай олох хараҥа түүнүн арай норуот үйэлэргэ өлбөт-өлбөөдүйбэт тылынан уус-уран айымньылара эрэ сэрггэхситэр буолаллара, кэрэҕэ угуйаллара, үчүгэй үйэ кэлиэ диэн эрэли үөскэтэллэрэ.

Биир маннык түөлбэҕэ – Таатта улууһун 3 Дьохсоҕон нэһилиэгэр, сэтинньи ый 11 күнүгэр 1893 сыллаахха саха норуотун биллиилээх суруйааччыта Платон Алексеевич Ойуунускай төрөөбүтэ. Кини төрөппүттэрэ бастаан утаа орто-сэниэ ыаллар, кэлин уһун сут-кураан дьылларга иитэр сүөһүлэрэ өлөн-эстэн, олохторо тутахсыйбыт. Аҕата, Алексей Петрович Слепцов, дьоҥҥо-сэргэҕэ биллибит хос аата Хоочугур, суруйааччы бэйэтэ ахтан суруйбутунан: “Баай баһа-атаҕа биллибэт хабалатыгар ылларбыт тыа дьадаҥыта, сир-уот уонна сүөһү-ас хамначчыта, элбэх иитимнньилээх буолан, бэл нэһилиэк хорохоото да буолар кыаҕа суоҕа”. Ийэтэ, Евдокия Ивановна, ырыаһыттарынан, олоҥхоһуттарынан аатырбыт Дьүлэй ууһуттан төрүттээҕэ. Онон Былатыан кыра эрдэҕинэ эһэтигэр Уйбаан Унаарапка элбэхтик сылдьара, ол дойду үгүс үһүйээннэрин, олоҥхолорун олус умсугуйан, таптаан истэрэ. Чугас эргин олорор Таатта улуу олоҥхоһуттарын Былатыан уол, сүүрэн-көтөн оонньуурун да тохтотон, утуйар уутун да умнан, батыһа сылдьан истэрэ. Маннык эйгэҕэ үөскээбит, айылҕаттан бэриллибит айар талааннаах оҕо, уон сааһыттан ыла, бастаан доҕотторун ортолоругар, онтон эр ылан, дьиэ иһинээҕи-таһынааҕы аймах-билэ дьонноругар кыһыҥҥы уһун киэһэлэргэ олоҥхолоон, остуоруйалаан саатара идэлэммит.

Оҕо сааһыттан норуот баай тылын-өһүн этигэр-хааныгар иҥэриммит Былатыан уол, кэлин үөрэхтэнэн, суруйааччы буолуон буолбут эбит.

Ылылынна Былатыан Ойуунускай кинигэтиттэн бастакы том.