Норуот историятын дьон олорон ааспыт олохторун сырдатыыттан таҥыллар. Көлүөнэ бэйэтин норуотун историятын билиэхтээх, ытыктыахтаах, ону тирэх оҥостон, иннин диэки дьулуһуохтаах.
Нэһилиэккэ үөрэҕирии историятыттан
Улуус кииниттэн Бүлүү диэки айаннаан иһэн, Ньэгэдьээк таһынан трассаттан туораан тахсан, 4-5 км иһирдьэ киирдэххэ, харыйа ойуур быыһыгар сууланан кыракый бөһүөлэк турар. Элбэх тыастаах-уустаах айан суолуттан кэрэ айылҕа кинини бэйэтэ харыстаан, маннык бүччүм сиргэ саһыарбыт курдук.
Балаҕаннаах 300-тэн тахса нэһилиэнньэлээх, 9 кылаастаах оскуолалаах бөһүөлэк. Төһө да кыра буоллар, бэйэтэ туспа интириэһинэй историялаах, киэҥ сиринэн биллибит дьоннордоох. Ол курдук, быдан былыргыттан биһиги кэммитигэр дылы Балаҕаннаах киэҥ-куоҥ алаастарыгар, арыыларыгар төрөөн, олорон ааспыттара Бүлүү түбэтигэр күүстэринэн-уохтарынан, быһыйдарынан биллибит, аатырар Манчаары хайҕаабыт Хабытта Сүүрүк, Кутаскыын Бөҕө диэн күүстээх, быһый дьоннор, 30-с сылларга Саха АССР-га үрдүк государственнай үлэлэргэ үлэлээбит Руф Иванович Кардашевскай, Саха сирин аатырбыт хапсаҕайдьыт тустууга Никита Константинович Докторов-Бычырдаан, Аҕа дойду Улуу сэриитин хонуутугар дэҥҥэ көстөр хорсун быһыыны оҥорбут, 1942 сыллаахха Москва радиота “Саха сирин Данкота” диэн ааттаабыт Прокопий Афанасьевич Софронов-Боороо, саха бастакы мелодистарыттан биирдэстэрэ Георгий Максимович Никифоров, биллиилээх литературовед-ученай, филологическай наукв кандидата Георгий Романович Кардашевскай, Саха Республикатын историятын, экономикатын туһунан элбэх кинигэлэр, ыстатыйалар автордара, экономическай наука кандидата, общественнай, партийнай деятель Петр Иванович Докторов, медицинэ профессора, Саха сирин тыйыс усулуобуйатыгар үлүйүүнү эмтиир проблеманан дьарыктанар соҕотох учуонай Рево Захарович Алексеев, биллиилээх график-художник, ССРС Художниктарын союһун чилиэнэ Иван Алексеевич Маччасынов уо.д.а.
1944 сыл күһүнүгэр Балаҕаннаахха оскуола аһыллыбыта. Оскуола аһыллыыта нэһилиэккэ кэрэ сонун буолан иһиллибитэ. Төрөппүттэр оҕолоро дьиэлэрин таһыгар үөрэнэр буолбуттарыттан үөрбүттэрэ-көппүттэрэ, биир кыһалҕалара чэпчээбитэ. Оскуола сэбиэдиссэйинэн Кардашевскай Капитон Спиридонович анаммыта, учууталынан Лебедкина Варвара Степановна кэлбитэ. Маҥнайгы үөрэх дьылыгар1944-1945 с түөрт кылааска барыта 43 үөрэнээччи үөрэммит. 2 уонна 4 кылаастары Капитон Спиридонович, 1-3 кылаастары Романова В.С. үөрэппиттэр.
Оттон Балаҕаннаах оскуолатын бастакы үөрэнээччилэриттэн үгүстэрэ үрдүк уонна орто анал үөрэхтэнэн, республика уонна улуус үрдүнэн тарҕанан убаастанар үлэһит дьон буолбуттара.
Бүгүҥҥү педколлектив үөрэҕи, сырдыгы тарҕаппыт Балаҕаннаах оскуолатын бастакы учууталларын үлэлэрин салгыыр. 1944 сыллаахха арыллыбыт оскуола сырдык кыымнара умуллубакка, ыраахха көтөллөр. Олох салҕанар, утум быстыбат!
Бала5аннаах сүрүн оскуолата кинигэттэн.
