БАЛАГАННАХСКАЯ СЕЛЬСКАЯ БИБЛИОТЕКА

Муус устар 19 кунугэр Саха народнай суруйааччыта, общественнай деятель Софрон Петрович Данилов 100 сааһа

Софрон Петрович Данилов
https://balagannax.vvlibr.ru/?p=2323

Саха Республикатын народнай суруйааччыта Софрон Петрович Данилов 1922 с. муус устар 19 кунугэр Горнай улууһугар төрөөбүтэ . 1929 сылтан Боро5он биэс кылаастаах оскуолатыгар уорэммит , 1937 с. Бэрдьигэстээх сэттэ кылаастаах оскуолатын бутэрбитэ . Ити кэнниттэн Якутскайга бастаан пед . Рабфагы , онтон пед . институту бутэрбитэ . 1941-1941 сс . Кыьыл Армия5а сулууспалаабыта . Кини улэлии сылдьабыта : Оскуола5а сэбиэдиссэйинэн , Радио5а редакторынан , Муз-драм театрга сэбиэдиссэйинэн , « Кыым » хаьыат корреспонденынан , Кинигэ изд-гар редакторынан , Саха сирин Суруйааччыларын союьун бырабылыанньатыгар председателинэн үлэлээбитэ.

Айар үлэтин 1938 с . х оһоонунан саҕалаабыта. Ити кэмҥэ кини биллэр ырыата “Доҕоруом, дуораччы ыллыахха ” суруллубута . Дьоҕура проза жанрыгар тобуллубута уонна саха биир бастаан-көстөөн иһэр прозаига , романиһа буолбута . Бастакы кинигэтэ “Kөpcүhүү” 1945 с. бэчээттэммитэ . Онтон ыла суруйааччы араас тылынан түөрт уонтан тахса кинигэни таһаартарда. Үгүc кэпсээннэрэ хрестоматияларга киллэрилиннилэр . Психолог-суруйааччы . ” Сахалар ааттарыттан ” диэн драмата ситиһиилээхтик туруоруллубута . Онно кини В.И.Ленин уобараһын айбыта , М.К.Аммосов уобараһын прототип быһыытынан туһаммыта . ” Сурэх тэбэрин тухары ” романа — саха прозатын саҥа кэрдиискэ таһаарсыбыт айымньы . Гражданскай сэрии тиэмэтигэр анаммыт икки кинигэлээх “Киһи биирдэ олорор ” романа ССРС суруйааччыларын союһун бырабылыанньатын , ССРС КГБ-тын бириэмийэлэринэн бэлиэтэммитэ . Кэлин суруйбут “Барымаҥ даа , кубалар ” роман, ” Сарсын да күн үүнүө “, ” Уот “, ” Бааһына ” сэһэннэрэ уларыта тутуу тыына тыыннаах , боччумнаах айымньылар .

Үлэ Kыһыл Знамята , Норуоттар доҕордоһуулара, икки ” Бочуот Знага ” уордьаннарынан , мэтээллэринэн наҕараадаламмыта. 1949 с. ССРС суруйааччыларын союһун чилиэнэ . Саха сирин суруйааччыларын союһун бырабылыан­ньатын бэрэссэдээтэлэ . 1993 с. балаҕан ыйын 7 күнүгэр өлбүтэ . Дьокуускайга көмүллүбүтэ. Айымньылара : Төрөөбүт алааска . — Дьокуускай , 1957. Мин эйиэхэ кэпсиим . — Дьокуускай , 1964. Сүрэх тэбэрин тухары : Роман. — Дьокуускай , 1967. Эмиэ ити . — 1977. Манчаары ,— Дьокуускай , 1969. Киһи биирдэ олорор : Роман. 2 кинигэлээх . — Дьо­куускай , 1973-1975. Xohooннop . — Дьокуускай , 1976. Уот : Сэһэннэр. — Дьокуускай , 1981. Күн сырдыга : Кэпсээннэр . — Дьокуускай , 1982. Барымаҥ даа , кубалар : Роман. — Дьокуускай , 1986. Бу сыллар : Публицистическай ыстатыйалар . — Дьо­куускай , 1987. Самаан сайын саҕана: Сэһэн, кэпсээннэр . — Дьокуус­кай , 1989.

Билигин Софрон Петрович Данилов аатынан сугэр Дьиикимдэ орто оскуолата баар.